Een vrije geest - de basis voor succes

Een vrije geest – de basis voor succes

Intelligentie en resultaatgerichtheid zijn niet langer de doorslaggevende eigenschappen voor succes. Het vermogen om vrij en ongebonden te denken is nu cruciaal.

Kennis, hard werken en loyaal zijn

Vroeger was de wereld overzichtelijk. Als je ambitie had, was de weg naar succes vrij duidelijk. Je moest zo hoog mogelijk zijn opgeleid. Daarna moest je je leerschool doorlopen bij een bedrijf of instelling van naam en omvang. Wanneer je daar voldoende kennis en ervaring had verworven kon je weg, om je carrière te versnellen en een efficiëntere weg naar de top te volgen. Dat de meesten de absolute top niet haalden gaf niets: er waren genoeg plekken in het bedrijf voor mensen die een zijstap en een rustige eindpositie in de luwte begeerden. Kennis, hard werken en loyaal zijn: daar draaide het om.

Nieuwe kernwaarden

Die wereld ligt inmiddels achter ons. Kernwaarden zijn nu ondernemerschap, authenticiteit, wendbaarheid. In een werkzaam leven van nu zitten tenminste twee of drie sprongen of zijstappen, weg van het spoor dat je tot dan toe volgde.
Het maken van die stappen vereist moed en originaliteit. Maar waar moet je die kwaliteiten vandaan halen? Heeft ons school – of opleidingssysteem je daarop voorbereid? Nee, want daar leerde je discipline, structuur en lineair denken. Die zijn nu uit de mode!

De vrije geest gestimuleerd

Het idee, dat je zélf vorm moet geven aan je leven en daarbij op eigen kompas moet varen, is mij van huis uit ingeprent. En dat je daarbij diende te steunen op je ruimdenkende geest, die vanzelfsprekend goed ontwikkeld was en openstond voor het nieuwe.
De essentiële waarden van de Verlichting zitten in onze samenleving diep geworteld: de ratio, de wetenschap, de wenselijkheid van het verwerven van kennis. Nieuwkomers in ons land worden eigenlijk geacht zich die waarden eigen te maken en op die manier aansluiting te maken met Nederlandse samenleving. Gelukkig zijn er nieuwe Nederlanders die dit goed lukt. Sommigen beschikken inderdaad over de leergierigheid, gretigheid en de ‘vrije geest’ die hiervoor nodig is. En pakken de kansen die ze zien.

Gelijke kansen

Niet iedereen heeft het geluk dat ik had. Het idee van de levendige geest werd mij van huis uit aangereikt. Maar wat, als je niet dat geluk had? Met stimulans van huis uit en rolmodellen om je heen? Ik denk, dat in déze wedstrijd iedereen nu eens wél gelijke kansen heeft.
Hier is geen sprake van een nieuwe kloof of tweedeling: deze omslag is nu eens een keer niét in het nadeel van de nieuwkomers – en misschien zelfs een grote “equalizer”. Ondernemerschap, authenticiteit en wendbaarheid zijn immers eigenschappen die iedereen kan hebben. Immigranten en zogenaamde kansarmen hebben die juist méér dan de ouderwetse “hoogopgeleiden”. Zij hebben immers al zoveel moeilijkheden moeten overwinnen om hier terecht te komen. Zoveel vernuft, doorzettingsvermogen en inventiviteit aan de dag gelegd. Precies de eigenschappen die nodig zijn in de wereld van vandaag en morgen – daar kun je ver mee komen.
Nu moeten zelfs de mensen die aan de goede kant van de streep geboren zijn – met alle juiste kwalificaties en diploma’s – een knop omzetten om in déze race aan de winnende kant terecht te komen.

Uit je tenen of uit je genen

Toch hangen wij nog steeds het ouderwetse, achterhaalde model aan: zoveel mogelijk mensen zo hoog mogelijk opleiden, dat is het doel. Diploma’s in plaats van eigenschappen. Maar al die hoogopgeleiden hebben wij helemaal niet nodig. Die zitten massaal te verpieteren achter een bureau op een ministerie of een andere ambtelijke instelling.
Om de snelle veranderingen naar de circulaire maatschappij van morgen vorm te geven zitten wij te springen om wendbare, snelle mensen die out-of-the-box kunnen denken en vol originele ideeën en daadkracht zitten. Dat zijn de nieuwkomers, de millenials – en iedere andere vrije geest die de omslag heeft kunnen maken.
Of je het nu uit je tenen of uit je genen haalt: je hebt die levendige geest, die moed en originaliteit nodig om te slagen in de wereld!

Jan Quist
Ik ben Jan Quist, oprichter van QUIST Executive Coaches. Al meer dan 22 jaar begeleid ik executives uit het bedrijfsleven bij transities in carrières of leiderschap.

Dit bericht verscheen eerder op LinkedIn.